ISTÓRIA KONA BA ESCOLA SAO PEDRO NE’E NIA HARIi

Escola São Pedro ne’e hari iha tinan 1986,ida ne’ebe mak sai nudar fundador primeiru ba eskola São Pedro ne’e mak, ita nia Amu Bispu Matebian Dom Alberto Ricardo da Silva. Iha oportunidade ida ne’e mos Amu Bispu Dom Ricardo mak sai kedas Director ba dahuluk Ano lectivu dahuluk nian iha São Pedro.

     Objectivu husi eskola ida ne’e hari tamba ho razaun katak sarani sira ne’ebe iha comoro ninian bainhira sira nia oan sira, atu ba eskola iha Dili laran,dehan katak la dun iha transporte. Ho nune’e objektivu ida ne’e mak hodi hari tiha eskola ida ne’e iha momentu ne’eba.

   Entaun iha momentu ne’eba mos Amu Bispu Dom Ricardo mak sai hanesan fundador no director primeiro iha eskola ida ne’e.

Ø  No segundo mak Sr. Abel da costa Ximenes Laricina;

Ø  Terceiro mak sr. Vitorinho Dos santos, ne’ebe mak uluk sai nudar xefe do sucu iha sucu Comoro nian;

Ø  Quatru mak Sr. Marsal de Almeida

Sira ne’e hotu mak sai nu’udar fundador iha eskola São Pedro ne’e. No mos sira ne’ebe mak latemi mak  Sra. Balun ne’ebe mak hanesan: Sr. Abel nia Espoza No Sr. Marsal ho nia espoza Sira.

    Uluk nanain sira mak sai hanesan iha parte Administrasaun ninian, ne’ebe atu simu alunus foun sira ne’ebe mak hakarak atu tama iha eskola ida ne’e. Maibe atu dehan deit katak fofoun atu simu alunus sira ne’ebe mak hakarak eskola iha ne’e, la’os iha fatin ne’e ,maibe iha igreja Motael. Ida ne’e mak eskola ida ne’e nia istoria ne’ebe mak foufoun atu harii.

         Atu dehan deit katak eskola ida ne’e fofoun hari lae hetan apoiu ruma husi estadu ka parte Igreja ninian,maibe eskola ida ne’e bainhira atu hari dahuluk inisiativu Inan, Aman sira husi fatin ida ne’e rasik. Tamba ho razaun katak, bainhira sira nia oan sira atu ba eskola iha Dili laran,tamba de’it la iha transporte públiku ne’ebe mak máximu, iha tempu ne’ebá.

      Entaun ho sarani sira iha ne’e tomak ho sira nia kolaborasaun no mos parte kreda nian ne’ebé mak fó ajuda ba sira hodi harii eskola ida ne’e. Eskola ida ne’e foufoun hari ne’e uma rua deit, uma ida mak agora 12^a ano sira uza ba, uma ida tan mak agora sai ona ita nia Biblioteka no moos ida sai nu’udár aula ida ne’ebé mak professor sira uza lori deskansa ba. Uma sira ne’e mak hari iha tempu ne’ebá. Maibe dala ida tan atu dehan deit katak eskola ida ne’e hari hetan kontribusaun maka’as liu husi Inan no Aman sira.

    Tuir loloos iha fatin ida ne’e ema sira husi religiaun Protestante nian mak atu  harii sira nia Igreja iha fatin ida ne’e, Maibe sarani sira lakohi, entaun iha momentu ne’eba sira halo proposta liu husi ema na’in hirak ne’ebe mak ohin temi ona iha leten, sira mak halo proposta rasik, i depois iha mos komunikasaun reuniaun ida ne’ebé husu ba populasaun sira,maibe populasaun sira la hatan.

      Entaun ikus mai mak  ho objetivu ida ne’ebé sira halo, sira hato’o ba Amu Bispu Matebian Dom Ricardo iha tampu ne’eba, no Dom Ricardo sei sai hela nu’udar Amu Pároku iha igreja Motael. iha tempu ne’ebá sarani sira iha Comoro nian hato’o sira nia proposta ba Dom Ricardo to’o ikus mai Amu mos aseita, entaun iha momentu ne’ebá eskola mos harii iha fatin ida ne’e iha 1986,   

 Ema sira ne’ebé mak sai ona nu’udar Director iha Escola Paroquial São Pedro ne’e mak hanesan:

Ø  Dom Ricardo rasik mak hetan oportunidade hodi sai nu’udár director ba dahuluk iha eskola ida ne’e.Entaun iha tempu ne’eba Amu Bispu mos iha tempu ne’ebe mak limitadu liu,tamba Amu Bispu mos kaer Parókia.

Ø  Entaun nia entrega fali ba iha Padre Domingos Da Cunha mak sai nu’udar director ba dala rua iha eskola ne’e. No mos  hetan ajuda mos husi Leigu na’in rua, mak hanesan: Sr. Benedito sancha no mos ida seluk mak, sr. Domingos kolo. Sira na’in rua sai nudar nia liman,ain. Ne’ebe atu bele tau matan ba eskola ida ne’e.

Ø  Ikus mai tamba hakarak atu entrega fali ba Leigos, entaun iha tempu ne’ebá moos sira entrega tutan fali ba Sr. Bneditos casa,ema husi Atambua nian, ne’ebe mak sai nu’udar director ba Ensino Secundario,no Sr. Dominico Colo, sai nu’udar Director ba iha ensino Pré-Secundario ninian. Sr. na’in rua ne’e mak sai nu’udar director iha tinan 1992-1993.

Ø  No mos iha 1993-1994 eskola ne’e entrga fali ba Madre Ursulina sira, entaun iha Madre Ursulina sira nia tempu iha Madre na’in rua mak sai hanesan Director iha eskola ne’e. Mak hanesan: Madre Ana Maria De Ossu, nia mak sai nu’udar Director ba ensinu Sekundária ninian. No Madre ida seluk mak Madre Rita, nia ma sai nu’udar Director iha ensinu Pré-Sekundáriu ninian. Sira na’in rua kaer to’o 1999.

Entaun husi ida ne’e 1999 ita ses an tiha husi fatin ida ne’e tamba deit ho situasaun polítika, entaun ih tempu ne’ebá ita hutu-hotu halai namkari. Maibe iha 1999 ne’e kedas ema hotu-hotu fila fali mai.

Ø  Iha mos Objetivu ida husi Parókia Maria Auxiliadora rasik mak hakarak atu hahu fali eskola ida ne’e, entaun iha momentu ne’ebá eskola ida ne’e hahu fila fali, maibe iha Parókia mak kaer. Iha tempu ne’ebá Sr. Domingos da Conseição rasik mak sai nu’udár Diretor iha eskola ida ne’e hahu iha tinan 1999-2002. No mos sai hanesan Mahein ka ida ne’ebe hanesan konsultivu iha eskola ida ne’e mak Padre José Edmundo Barreto, SDB.

Ø  Husi Sr. Domingos entrega tutan fali ba, Padre Agustinho de Jesus Soares, SDB.

Ø  Depois husi Padre Agustinho nia entrega tutan fali ba iha padre João Rocke, SDB. 

Ø  Depois husi Padre João Rocke entrega tutan fali ba Padre Domingos  Caitano gonjaga dos Santos, SDB, iha tinan 2007-2015 Padre Domingos Gonjaga Caitano SDB. mak sai nudar Director iha ita nia eskola ida ne’e.I to’o ikus mai husi konventu ninia hakarak entaun Padre sira tenke hala’o sira nia knaar iha fatin hotu-hotu.

Ø  Entaun husi Padre Domingos entrega fila fali,ba ita nia director foun ne’ebe mak ita sente no ita hare, mak Padre Aderito M.E.V da Costa SDB. Mak sai fali nu’udar Director iha eskola Parokial de São Pedro.

Maibe atu hteten deit katak ida ne’ebé mak sai nu’udar director iha eskola São Pedro ne’ebe mak durasaun kleur liu mak Padre Domingos Caitano Gonjaga dos Santos  SDB.